Kazanie - In Die Omnium Sanctorum

In Die Omnium Sanctorum

Kazanie na Dzień Wszystkich Świętych to anonimowe kazanie z XV wieku. Jedno z pierwszych kazań w języku polskim umieszczone w łacińskim kodeksie znajdującym się w Bibliotece Kapitulnej w Pradze.

Kazanie odnosi się do Kazania na górze z Ewangelii św. Mateusza (Mt 5,1-12). Fragment ewangelii w języku polskim został umieszczony przed właściwym kazaniem

Poniżej znajduje się cały tekst kazania wraz ze wspomnianym fragmentem ewangelii. Żródło: Instytut Języka Polskiego

Fragment Ewangelii św. Mateusza

W on czas uźrzaw Jesus gromady wstąpił
na gorę a gdy siadł, przystąpili k niemu
uczennicy jego; a otworzyw usta swa uczył je
rzekąc: Błogosławieni ubodzy duchem,
bo jich jest krolewstwo niebieskie.
Błogosławieni ciszy, bo oni posiędą
ziemię. Błogosławieni, jiż są w żeli,
bo oni będą ucieszeni. Błogosławieni,
jiż są łaczni a spragli sprawiedliwości,

bo oni miłosierdzie pościgną. Błogosławieni
czystego sierca, bo oni Boga uźrzą.
Błog[l]osławieni pokojni, bo oni synowie
boży będą zwani. Błogosławieni, jiż
prześladność cirpią prze sprawiedliwość,
bo jich jest krolewstwo niebieskie.
Błogosławieni jeście, gdy będą wam
łajać ludzie a będą was prześladować,
a będą mowić wszytko złe przeciwo
wam łżąc prze mię. Radujcie się
a wiesielcie się, boć otpłata wasza
opwita jest na niebies(ie)ch. Mat V

Kazanie na Dzień Wszystkich Świętych - Tekst

In Die Omnium Sanctorum
Nasz pan Jesus Krystus wiedząc, eże ludzie jinako
błogość albo błogosławność mienią, niże jest,
a jinako k nie chcą przyć, niże słusza, raczył
na początku swojego kazania ją uznamić, kie by
była, a potem rozkazować, kakoby k nie miano
prz(y)ć. O tem ci ta to jest ewanjelija święta,
jaż przeto na dzień Wszech Świętych położona,
eże każdy s nich tako bydlił, jako tuta wyłożył
pan Jesus Krystus i nauczył, przeto k temu
przyszedł, aby my takie, chcemli tamo
teże przyć, tej to nauki się dzierżeli i tego
rozkazania. Na lepsze tekstu zrozumienie
ma być to wiedziano, eże byli mistrzewie, jako
i dzisia są jich uczniewie, aczle dyjabeł
mistrze pobrał, jiż błogość albo błogosławieństwo
na dziwnych rzeczach kładli, a to słowie
błogość, dobre mimo je, jinego już nie chce
ani może, jako mowią: Błogo tobie tota mając
albo wiedząc. Jeni mowili, eże temu błogo,
jen ma dosyć jimienia a przyścia, a toć jest
jich dusza, jako mowią o tem, że zawżde myśl
i mowa, i robota, a tych jest bog pieniądz, podług
świętego Pawła apostoła. Drudzy mowili, eże
błogość wirzchnia jest jeść a pić dobrze, a
wiesiołu być, a s niewiastami się obchodzić
albo niewieście z otroki, a tych dzisia pełen
świat, jich jest brzuch bog, jako mowi święty Paweł
apostoł. Tacy byli Sodomitowie, tacy Jerozolimitanowie,
na jeż Krystus płakał w figurze naszych
dniow, jako mowi mistrz Orygenes.
A trzeci kładli błogość we czci tego świata
a w mądrości, bo nics nie jest czestniejszego
nad mądrość na tem świecie. Tacy byli mędrcy
pogańszczy, Pana Boga nie znający, eże jimienie
i oćczyzny swe ze wszemi rozkoszami opuściwszy,
stali po mądrości, swe błogosławieństwo

na tem kładąc. Ale eże to wszytko było błogo obłudne
a złe i zdradne, bo wiodło i wiedzie ku wiekujej nędzy,
jako znać na onym bogaćcu, jen po tem błodze,
jeż miał dzień pole dnia godując, potym krople
wody żądał u żebraka a nie mogł mieć. Przeto
kie by było prawe błogo a kako k niemu przyć, raczył
Krystus tuta wysłowić rzekąc: Błogosławieni
ubodzy duchem. A przed tym stoji: eże uźrzaw Jesus
gromady ani czu k niemu jidą: jeni prze zdrowie,
drudzy prze nauczenie, trzeci prze miłowanie jego,
czwarci prze pożytek a piąci prze dziwy a podsłuchanie
jego albo pofacenie jego w słowie. Wlazł
na gorę, słowie Tabor, a otworzyw swa usta uczył
je rzekąc: Znamienicie mowi ewanjelista, eże Krystus
niże mowił, usta swa otworzył, bo jim jich nigdy
darmie nie otwarz(ał), nam na naukę, bychom podług
świętego Jakuba częście słuchali, niże mowili. Błogosławieni
ubodzy duchem; ubogiego ducha albo
dusze jest ten, jen ni na czem swej wolej nie chce
mieć ani ma, jen się nizacz nie waży ani
liczy, jen się sam sobie ni wszem nie podoba
ani chfali, ale się nizacz na wszem ma [się]
przed bogiem jako żebrak przed krolem, w to pw[l]ając
się siercem i mową, i uczynkiem, a toć
mają sami pokorni a potulni, o jich
Dawid mowi w Żałtarzu: Pokorne duchem zbawi. Przeto
rzekł Jesus: Bo jich jest krolewstwo niebieskie;
nie rzekł: będzie, ale jest, to czu tako pewno,
eże być jinako nie może. Ubodzy duchem są
nawięcej ci, jiż jimienia a tego świata czci
nizacz nie ważą, aczle je mają, bo jako jimienia
wielość a czci tego świata nabycie czyni
ludzi nadęte a pyszne, tako potępienie a ubostwo,
le skromne, czyni ubogie duchem. A toć on sam
obiecał rzekąc: Wiernie mowię wam, eże każdy,
jen opuści dom, brata, oćca, matkę, siostry albo
rolą prze me jimię, stokroć tele weźmie a
wiekuji żywot posiędzie. A gdyż pycha dyjabła

wyrzuciła s nieba a Jadama s Jewą s raju wygnała,
bojmyż się, bychom pychą krolewstwa niebieskiego
ni stracili a piekielnego dobyli. A przeto chceli kto to
mieć błogosławieństwo, napirwsze tegda myśl o pokorze,
by ją miał i miłował. A tać na czworą się
ukazuje: nie dbać na ten świat a nikim nie gardzić
ni zrzągać, a siebie samego nizacz
nie mieć ani ważyć, a eże cię nie dbają ani
ważą, tego nie dbać. Tego nikt nie ma, jeno ten,
jen pe[l]wnie w Pana Boga wierzy a ma czystą wiarę,
bo mowi święty Augustyn: Jenkole ma wierną wiarę
w Panie Bodze, nie szuka w tych nędzach być
bogat, a to ma być dano darem Ducha Świętego,
jemu dzieją dar mądrości, jen jest w tem, komu
Pan Bog tako, jako jest, smakuje i wszytki jine
rzeczy duszne. Ale eże każdy taki nie chce ani może
tu mieć uciechy swej żądając niebieskie
podług bogacstwa a chfały niebieskie, przeto natychmiast
stoji o żeli: Błogosławieni, jiż żałość
mają albo łkają, bo oni będą ucieszeni.
Dziwna nauka Pana naszego: ludzie bogate
a pany czestne błogosławią zaw[a]żde a on ubogie
duchem błogosławi, jiż czci ni jimienia
tego nie dbają. Ludzie dni wiesiołe i ludzi wielbią
a błogosławią, a on żałostne a płaczące, a
owy zasię przeklina rzekąc: Biada wam bogatym,
jiż tu macie swą uciechę. Bi(a)da wam,
jiż się śmiejecie, bo będziecie płakać. Błogosławieni
ciszy, bo oni posiędą ziemię.
Cichy jest, jegoż myśli zamieszanie nie otmieni
albo gorzkoć prze krzywdę kaką, ale wiary
jego prostota wiedzie ji ku wszemu cirpieniu
skromnemu, a proście, jen nikomu nie zawadza
a sam wszytko cirpi przez gniewu, bo nawięcszy
gniew bywa o jimienie albo o czci ruszenie,
przeto acz kto się mieni ubogim na duszy patrzać,
by był cich. A takosz to błogosławienie leży na cirpieniu,
kto ją chce znać dobrze, ma wiedzieć,
eże na troję ma się oględać, by zewsząd
cirpiał każdą przeciwność: albo od Boga,
jako niemocy, niezboże, przepusty na zdrowiu,
na jimieniu, albo od dyjabła, jako złe myśli, złe

żądze, jeż on wsadza w nas, albo ot ludzi, i mamy
się strzedz, bychom przeciwo Bogu nie mawiali w przeciwnościach,
przeciwo ludziem złego za złe nie wracali,
ale zasię dobre za złe na słowie i uczynkiem
przeciw dyjabłu, bychom nie pozwolili jego nadchnieniu.
Ci ciszy za opłatę mają od Boga, eże
posiędą ziemię trojaką, jąż noszą, to czu
swoje ciało, bo każdy gniewiwy jest wściekły,
uderzy, cso w ręku ma, toć siebie nie włodzien; tąż
ziemię, jąż (...), po jejże czu chodzą, bo zwadźce
tracą jimienie a ciszy go nabywają,
a takież ziemię, jej szukają, to
jest niebieską, o jej Dawid: Wierzę uźrzeć
dobre pańskie w ziemi żywących. A i mowi
tu mistrz jeden: gdy ubodzy duchem mają niebo
a ciszy ziemią, a csoż ma ostać pysznym a
gniewiwym? Wiernie sam pkieł. Dalej eże
gdy juże człowiek sąc tako ubog a cich wspomienie,
eże jest grzeszen a prze grzechy
wszytko cirpi, natychmiast ma żałość, jako
świecszczy mając jimienie swą wolą na
pomstach szkodnikow swych a nieprzyjacioł kładą a
mają dalej wesele, a to mienią swoje błogo.
Krystus przeciw temu mowi: Eże ci, jiż
żałują, są błogosławioni, bo będą ucieszeni.
Ta żałość jest łaska boża, jąż ma
kto silną o złość, jaż się przygodziła,
albo o dobre, jeż schodzi. Na tego zrozumienie wiedz,
eże człowiecza rozkosz podług ciała, jąż źli mają
za błogosławieństwo, zależyć na piciu, na jedzeniu,
na tańcech, na całuwaniu, obłapianiu, na spaniu
lubem, na głosiech gędźby, piszczby, jigier przyglądaniu,
na przechadzaniu, na patrzeniu k lubości.

Więc gdy kto wspomionąw, eże tymi rzeczami Pana Boga
gniewał i żal mu tego, a takoż wszego tego ostaw
jest w ustawnej żeli swojich grzechow, aczby jich
juże znać sąc ucieszon darem Ducha świętego
zapomniał, ale ludzkich złości a bożej potępy, ten
a taki żałujący będzie ucieszon, eże mu grzechy jego
będą otpuszczony a w onych takie ma uźrzeć
albo tu, albo onam uciechę albo pomstę. Kto takie
jest w żeli nędze tego świata, eże nie po woli na
nim się mu dzieje a on Bogu z tego dziękuje, tenci
podług rzeczy Krystowej ma być ucieszon. Są takie
w żeli niektorzy, eże jim się oddala krolewstwo
niebieskie, jako płakał święty Dawid rzekąc: Nad
rzekami babilońskimi tamom siedieli i płakali,
gdym wspominali na cię, Syjon! Bo oni będą
ucieszeni. Święty Łukasz mowi: Błogosławieni, jiż
płaczecie ninie, bo się będziecie śmiać. A p[l]odług
rozłożenia żeli będzie uciecha, bo jiż są
w żeli grzechow dopuszczonych, będą ucieszeni otpuszczenim

jich, a to znać i zna ten, jen żałuje, eże nie ma gryzienia
na sąmnieniu, aczle ma strach, przez jego nikt
nie ma być aż do śmierci. Ci, jiż ludzkich żałują,
ucieszeni będą jich polepszenim niekakim
albo pomstą jawną. Ci, jiż płaczą przedłużenia
tego byta, żywota, będą ucieszeni wybawienim, a ci,
jiż płaczą tęgą do Boga, takie będą ucieszeni.
Ci takie, jiż są w żeli bojaźni potępienia, będą
ucieszeni zbawienim. Ale eże każdy, jen
jest w żeli złego dopuszczonego a zstałego, ten żądzą
ma ku dobremu, jimże by owo złe dopuszczone
już nadążył. A toć tuta stoi w tekście: Błogosławieni,
jiż są łaczni i spragli sprawiedliwości,
bo oni będą nasyceni. Ktokole nie
ma żałości grzechow, ten takie nie ma tej łaczności.
A dalej: Jen nie jest cich a potulen, a krotk,
ten nie ma żałości. Dalej: Kto nie jest ubog duchem,
nie może być cich ani potulen. A takoż
jeno dobre drugie rodzi, jako i grzech jeden
w drugi wwodzi. Przeto mowi święty jeden: Ktokole
ma pewnie jeną cnotę, ten ma wszytki,
takież i grzechy. Sprawiedliwość tu rzeczona
bydlenie dobre a święte. A mieni wszytki csnoty,

podług jegoż słowa człowiek słunie sprawiedliwy
a dobry przez dobre a sprawiedne uczynki. A eże niedosyć
człowiekowi być dobrym, jeno nie będzie miał
żądzej a miłości gorącej czyniąc dobrze, przeto
mowi: Jiż są łaczni a spragli sprawiedliwości, czu
jako łaczny je z chęcią a miłością a nigdy przestać
nie myśli podług potrzeby, tako i ci jiści.
Toć jest tako rzeczono, abychom nigdy się doszłymi
a sprawiedliwymi nie czynili ni mienili, kakokole
wiele i często dobrze bychom czynili, jako Krystus
temu nauczał: Gdy, dzie, wszytko uczynicie, cso
wam kazano, rzeczycie, eżesmy sługi nieużyteczne:
csom uczynić mieli, tegom nie uczynili. Przeto rzekł
święty Izajasz: Wszytcym jako nieczysty a nasze wszytki
sprawiedliwości jako płat niewiasty
miesięcznej. Nie ważmyż naszych uczynkow
ani obliczajmy, ale zawżde żądajmy, bychom byli
dostojni Bogu służyć, aby nas nauczył swojej woli.
Tacyć byli święci wszytcy a przeto, eże żądali
więcej a więcej Bogu służyć, byli nasyceni, bo
poznali jego miłość tuta widomie a ninie napełnieni
wszego dobrego w jego fale, jako święty Dawid
mowi: Będę, dzie, nasycon, gdy się ukaże twoja
fała. Napełnisz mię wesela twojim licem.
A toć mowi tuta rzekąc: Bo oni będą nasyceni,
jiż czu są tako łaczni, o jem mowi w pieśni Panna
Maryja: Łaczne napełnił dobrego a bogate puścił
prozno. Ale eże sprawiedliwość przez miłości
jest ukrutność a miłość opięć przez sprawiedliwości
jest rozpu(sz)czenie, przeto mowi dalej:
Błogosławieni miłosierdni, bo oni miłosierdzie

pościgną. Miłosierdzie jest miłość serdeczna
a czysta, jąż człowiek każdemu chce dobrze jako
sobie, i uczyni, gdykole a gdziekoli może. Ale
eże miłosierdzie rządne poczyna się ot siebie,
bo kto miłuje złość, nienawidzi swojej dusze,
przetoż każdy ma być pirwej sam sobie miłosierny,
to jest ma się wiarować grzechow,
a potym drugimu. A toć miłosierdzie jest

cudzej biady żałowanie i wzmożenie pod(ł)ug
mocy, zależy w siedmi uczyncech miłosierdzia:
łacznego nakarmić, spragłego napojić,
podrożnego nocować, chorego nawiedzać, nagiego
przyodziać, jętego wybawić a umarłego
pogrześć. Ty uczynki czynić jest być mi(ło)sierdnym
cielnie. Ale duszne są jine, takie
siedm: radzić głupiemu, karać błędnego,
otpuścić krzywemu a winnemu, ucieszyć
smętnego, nie dziwować, prosić za kimkole
Boga i człowieka. Ktorzykole sąć sprawiedliwi,
są miłosierdni, błogo jim, bo się nad nimi tele
Bog smiłuje, jen rzekł: Csoście jenemu
s namniejszych uczynili, mnieście uczynili.
A eże to miłosierdzie, sie nie bywa
czysto ot marnej fały, a proście prze Bog a ku bożej
fale, tegda jest darmo. Przeto mowi dalej:
Błogosławieni czystego sierca, bo oni Boga
uźrzą. Ta czystość nic jinego nie jest, jeno ciała
i dusze żałość ot zmazania dla miłości bożej
otrzymania. A aczkole duszę i ciało każdy
grzech maże a komudzi a od Boga i jego poznania
otciska, osobnie cielna nieczystość, ta proście
rozum wyjimuje a zaćmia, przeto kto chce
Boga widzieć tuta rozumem czystym a potem okiem
w oko, patrz, by czystego był sierca, toczu
ot kaliżdej złej miłości i żądzej omyto.
K tej czystości nabyciu trzeba tych wod: napirwej
wody mądrości, to jest bożego słowa ma rad
słuchać, albo rad czyść święte Pismo. O tem rzekł
Krystus sam: Jużeście wy czyści prze mowę albo
prze słowo, jeżsm[i] wam mowił. A to tako, bo
ono pokazuje serdeczne smazania, jako źwierciadło,
a taż nie da proznować w tę to filę, bo grzechom
kębłanie jest proznowanie, jako mowi
święty Berna(r)d. Drugie jest skruszenie na grzechy
a jich płakanie. Ta to woda nalepiej a pewniej
omywa smazanie serdeczne. Patrz na Marię
Magdalenę, patrz na Piotra apostoła, czymci ginym
niże słzami omyli swoje grzechy a sierca
oczyścili? Trzecieć jest częsta a wierna spowiedź

grzechow, bo częstokroć jen nie ma skruszenia
do spowiedzi a rad by je miał, a w nadzieji bożej
łaski się spowieda, dawa mu skruszenie miły
Pan Bog mocą śwętości tej i bywa skruszony
s nieskruszonego wielekroć. Czwarte jest twardość
pokuty za grzechy strojenie a proście twarda
pokuta ale rozumna jest jako na wrzod albo
na ranę twarda a ostra maść albo dźwiarstwo a
skrzyp na misy smazane. Piąte omywadło
sierca jest częsta a nabożna modlitwa a jałmużny
dawanie przy tem. O tem mowi Izydorus mistrz:
Modlitwami się czyścimy, ale czcienim się uczymy,
dobre jest oboje, możeli być, ale gdy oboje nie może
być, lepiej się modlić niże czyść albo się uczyć.
A dalej: Gdy juże człowiek wyproźni się ot
grzechow a juże nie ma w sobie roztarżenia ani
swarow na swej myśli ni na żądzy, już masz
pokoj sam w sobie i w jinych ji czynisz, temuć
błogo. A toć mowi tuta: Błogosławieni spokojni,
bo synowie boży będą zwani. To błogosławieństwo
jedna człowieka ku Bogu tako to,
eże żądzą swą Boga miłuje, jako swoj początek
a swego pana, jen ji chowa i jim się
opieka, a jako tego, jen jest wirzchnie
dobre, tako eże w czem nie ma otpoczynienia
a upokojenia, jeno ni w niem, jako mowi Augustyn:
Stworzył jeś nas, Panie, ku tobie, a przeto
niespokojno jest nasze sierce, aliż otpoczynie
w tobie. To Augustyn: nie w pieniądzech,
nie w długiem zdrowiu ni w rozkoszach cielnych.
A spokojnić są, jiż mając pokoj w
swych siercach od grzechu, potem miedzy bracią
czynią a jednają, jiż prawem prawem
słunąć mają bo[r]ży synowie, bo syna bożego
Pana Iesu Krysta mają a czynią działo a służbę, rozłączone
słączając a rozdrwane jednając, eże
Krystus, jako mowi święty Paweł apostoł, jest jednacz
a rozwadzacz miedzy ludźmi a miedzy Bogiem podług
człowiestwa przyjętego, a toć mowi: Błogosławieni
spokojni albo pokojący, bo synowie
boży będą zwani. Spokojni słuną, jiż napirwej w
swem siercu, dalej miedzy bracią roztarżoną czynią

pokoj. Bo cso pomoże albo płatno tobie jine z sobą jednać
a pokoić, gdy w t(w)ej duszy jest walka grzeszna? To
Jeronimus święty. Rozumiejże, eżci nijeden grzeszny, jen jest
w śmiertnem grzechu, nie jest spokojny. Ale jako mowi
święty Izajasz prorok: Grzesznego sierce jest jako morze
wrające, jeż stać nie może. A jindzie mowi: Nie, dzie,
pokoja grzesznym. Tego dawa święty Augustyn rzecz a winę
rzekąc: Przykazał si, Panie, a takoż się i dzieje,
aby każde nierządne sąmnienie człowiecze było
samo sobie męka a cirpienie a o spokojnych anjeli
śpiewali, jeno się Krystus narodził, rzekąc: Fała
Bogu na wysokości i na ziemi pokoj ludziem
dobrej wolej. Jakoby chcieli rzec: Nijeden pokoja
Krystowa, jen z pokojem przyszedł, mieć nie może,
jeno kto ma dobrą wolą, a tej podług świętego Grzegorza
mieć nie może, aliż na świecie nics nie
żąda, ni czci kakiej ani jimienia. A jako miłosierdzie
dowodzi ku spokojności, tako teże spokojność
ku rozumu, a rozum ku poznaniu. A toć
tuta mowi rzekąc: Błogosławieni czystego sierca,
bo oni Boga będą widzieć. Jako oko człowiecze
zaproszone albo zatulone widzieć nie może,
tako człowiek Boga widzieć ani jego prawdy
rozumieć nie może, jen jest w grzesze. Oko,
jim tu sąc człowiek Boga może widzieć, jest
nasz rozum, jen do jela słuńcem niebieskim
nie jest oświecon, nics dusznego nie widzi,
jeno jako kotka w nocy, to jest na świecskie
rzeczy, jako Krystus mowi: Synowie tego świata są
opatrzniejszy nad syny światłości w swem rodzaju.
Przeto na sierca wyczyścienie czworga
trzeba: napirwej każdy grzech cielny i duszny
wierną spowiedzią wyrzucić a pokutą wytrzeć
i wyjęci, a proście trzeba wszytkiego sześciorga
błogosławieństwa naprzod mieć, niż
to przydzie, jeno rozważy w rozumie, jeż
eże tako; drugie, aby we wszech uczyncech
miał umysł prosty, ni fałą marną, ni zyskiem
żadnym albo sromem a strachy nakrzywion

a tego wszego prosić u boga rzekąc z Dawidem: Sierce
czyste stworz we mnie, Boże, a ducha prostego otnow
w mem wnętrzu. I mowi Ambroży święty:
trzecie, aby we cnotach się utarł a obykł jim, bo ty
są jako drab ku wlezieniu Boga poznania. A toć
mowi Dawid: Kto wlezie na gorę panowę? albo
kto stanie na jego świętej gorze? Niewinny rękoma
a czystego sierca, jen nie wziął na darmo swojej
dusze ani lściwie przysięgał, tenci, dzie,
weźmie przeżegnanie ot pana a miłosierdzie ot
Boga zbawiciela swego. Toć Dawid prorok. Czwarte,
aby był ot wszech rzeczy świecskich

miłowania a w nich kochania oddalon, bo pirwej
ociec skarbu synowi swego nie ukaże, aliż
uźrzy po nim, eże ostał rzeczy dziecinnych, a patrzyć
niestatku. A przeto mowi święty Augustyn: Darmo podnosi
swe oko na widzenie Boga, jen jeszcze sam
siebie poznać a widzieć nie umieje. A jako dzieci
samy siebie ni swych uczynkow a obyczajow
nie wiedzą ani znają, tako proście i ludzie świecscy.
Z tego mowi święty Paweł apostoł: Złobliwością
albo na złobliwości bądźcie dziecinni,
ale nie na smyślech. A takoż tymi a takimi cztyrmi
obyczajmi wyczyszczeni błogosławieni są tu na drodze,
bo widzą czystą wiarą Boga a potem ji uźrzą
okiem w oko w wiecznem przebytku. Ale
eże nics na tem świecie nie może przyć przez mirziączki
a przez prace a zawżde dobrzy złym są przeciwni
a mizerni, przeto eże o tych to błogosławieństwach
myślącym a robiącym przychodzi przeciwność,
mirziączka a prześladowanie od złych na wszech
mieściech i wszech czasiech, tegodla Krystus
mowi koniecznie, jakoby na dokonanie a na
zapieczętanie tych to wszytkich pospolicie csnot:
Błogosławieni, jiż cirpią przeciwność albo
prześladowanie prze sprawiedliwość. Ci cirpią
przeciwność, jiż swej dobre wolej
nie odmienią ani umysłu otstąpią, ni się
męczą o złość, jaż je potka na jimieniu, na

czci albo na zdrowiu od złych ludzi a to nie o swą
winę dopuszczoną, ale jako tuta Krystus mowi: Prze
sprawiedliwość, to jest prze kaliżdą dobroć Boga
dla uczynioną albo mowioną prze ludzskie
polepszenie, bo jako mowi święty Augustyn: Męka nie
czyni męczennika, ale rzecz, o jąż cirpi. A takoż
to poślednie błogosławieństwo położono
ku wszem pirwym na dokonanie a jako na głowę
podług świętego Augustyna, jako tako: Błogosławieni
duchem ubodzy, jiż cirpią przeciwność prze
sprawiedliwość, to jest prze to jiste ubostwo, bo
żadny pokorny nie jest przez nędze, acz nics, ale
śmiech s niego walają ani go dbają.
A przeto by w tem nie wstążył a złego za złe
nie otdał, mowi, eże błogosławiony, jen to cirpi.
Takież o wtorej: Błogosławieni ciszy, bo oni
posiędą ziemię, le acz cirpią prześladowanie,
jeż je potka skądkole o cichotę a o potulność.
Takież i o trzeciem: Błogosławieni, jiż żałują,
bo oni będą ucieszeni, le acz cirpią przeciwieństwo,
jeż czu je potka o to, eże są w żeli,
a ostali wesela. Takoż wszytki przedzi
a obliczy błogosławieństwa, a nadziesz, eże cirpiącość
skromna sama ma dokonać każdej cnoty
i dobroci. Przeto mowi święty Grzegorz, eże cirpiącość
stroża a piastunka jest wszech cnot.
Ale eże we wszem stworzeniu zawżde jeno
z drugiem nie ma słączenia w jedność, niże
każde chce być za się samo, jako gorzkie nie chce
ni może być słodkim, proście mowiąc

białe czarnym a złe dobrym, przeto miedzy złymi
ludźmi a dobrymi, jako świat stoji, zgoda
nigdy nie była ani będzie, bo źli chcą być
tym, czym są, a dobrzy i uczynki, i mową złe nawodzą,
by dobrymi byli złości swej przestawszy,
przetoć zawdy źli broniąc się w swych złościach,
jeż miłują, nie umiejąc jinako, omową,
przeciwieństwem a mirziączkami dobrym

otdawają, cso mogą, złe za dobre wracając.
A tegodla by dobrzy złości jich nie ważyli ni dbali,
mowi Krystus dalej: Błogosławieni jeście, gdy wam
będą łajać a źle mowić ludzie. Jakoby rzekł
Krystus: Będąć wam ludzie, to jest świecszczy,
złe mowić a łajać w oczy a wy będziecie milczeć,
jako to ciszy a pokorni, niepyszni, niegniewiwi.
Zda się ludziem, byście byli
nędzarze, niczego dobrego niedostojni, ale ja
mowię, eżeście błogosławieni. A będą was
gonić albo popędzać, czu grozami albo uczynki
was nędząc a wyganiając s miasta do miasta,
ot ziemie do ziemie, a będą wam mowić
wszytko złe łżąc prze mię, tu sromotne
uczynki a ganiebne na was wkładając
łżywie na potwarz prze mię, gen czu jeśm
prawda, jąż wy powiedacie, jen jeśm droga
ku zbawieniu, jąż wy jidziecie i jinym ukazujecie,
jen jeśm żywot, jen wy wiedziecie,
jegoż żądacie, o to łżąc na was jinego,
csoż jako na złe ludzi mowią, bo owego nie
mogą ganić. Wiesielcie się a radujcie,
boć otpłata, czu narządzona wam przeciw
temu niekakakole, ale opłwita jest na niebiesiech,
gdzie wam nikt otjąć ni wziąć, ni
ukraść nie może a gdzie ni rdza nie strawi,
ani mole zgryzą. A mowi tu Krystus dwie
słowie twardzi(e) nam grzesznym: wiesielcie
się a radujcie.Wiesielenie bywa zewnątrz,
ale radowanie wnątrz; i chce on, bychom
my tako wnątrz się przeciwieństwu radowali,
ażbychom i zewnątrz to pokazowali ludziem
a przeciwnikom, nie abychom je na więczszy
gniew przywodzili ukazując jich niedbałość,
ale aby taka była nasza wiara a nadzieja
w Bodze, eże nadzieją otpłaty niebieskiej,
prze jąż tę to cirpimy przeciwność, jako bychom
ją widzieli, jej radościami bychom się
weselili a aczby snadź rzekł: Kto to może
uczynić albo mieć, aby słysząc swoję

sromotę, widząc swoję żałość a ją cirpiąc nie telko
się nie wiesielił, ale bodaj ścirpiał a zamilczał. Temu
otmawia święty Ieronim, eże żadny, jen ma w sobie
fałę marną na czemkole, tego nie telko nie uczynić,
ale i cirpieć nie może. Tegodla mowi święty
Jan Złotousty: Jelekole kto wiesieli się a kocha

w marnej fale, tele teże i smęca się a sroma (s)ię prze
ganienie, ale kto żąda a szuka fały na niebie,
ten ci się nie boji sromoty na ziemi. To święty Jan Złotousty.
Patrzże a zrozumiesz, czemu się ludzie ludźmi sromają
albo takie czemu się ludzie omowy lękają.
Prawda, eże niegdy człowiek ma tłoczyć, jako może,
kaliżdą omowę o sobie i o jinem a to nie
prze się, ale prze ony, jiżby mogli jego słuchając
polepszyć się, aby nas nie ostali prze omowę słuchać,
to jeno mamy, jako wydawa święty Grzegorz,
omowce wszędy kojici, nie aby o nas mowili,
ale by snadź ludzi ot prawdy swą omową nie
otrazili, a takoż tego samym kaznodziejam
nabarzie trzeba a potem kaliżdemu. A eże
ludzie koniecznej cyrekwie, to jest czasow napośledniejszych,
jako prorokował święty Paweł, mieli
być silno fałą świecską ujęci a cześć tego
świata miłować, a człowiek, cso nawięcej
miłuje, o to się boji nawięcej i lęka, przeto
dyjabeł przywiodł na ty nasze czasy silne
omowy a przygany i sromy. Baczyć może, kto ma
rozum, aczle zwżdy tako było, eże niżadny
sługa Krystow nie był przez przeciwieństwa.
To mowi Augustyn święty, biskup. Otoż na
krotce masz o siedmiorym błogosławieństwie,
kie jest. Wiedzże takie, eżeć niżadny człowiek
k nim przyć nie może, jeno aliż siedm
śmiertnych grzechow zzuje z siebie a zwlecze,
bo przeciwo kaliżdej grzech śmiertny osobnie
bojuje nędząc duszę człowieczą. Owo ma
błogosławić, bo nędza a błogo stoją przeciw
sobie jako gorzkie a słodkie. Prośmyż Pana Boga.

Zobacz też
Dzień Wszystkich Świętych
Zaduszki